လိၵ်ႈတႆး ၼႂ်းမိူင်း ဝိတ်ႊၼၢမ်ႊ ပႆႇႁၢႆလၢႆ ယင်းၸႂ်ႉတိုဝ်း တႅမ်ႈ တွင်းမၢႆ မိူၼ်ၵဝ်ႇ

Details

 

Published Date

Written by သႅင်ႁႃႈၼမ်ႉ

လိၵ်ႈတႆးလမ် ၼႂ်းမိူင်းဝိတ်ႊၼၢမ်ႊ တိုၵ်ႉမီးသၢႆၸႂ်ယူႇယင်းပႆႇႁၢႆလၢႆၼႆ ယုတ်ႉတိ မုၵ်ႉတႃဝိၵျတ်ႇ လၢတ်ႈၼႂ်းပၢင် လဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈတႆး ပွၵ်ႈၵမ်းၼိုင်ႈတီႈ မိူင်းမႄႈႁွင်ႈသွၼ် လၢတ်ႈၼႂ်းႁူဝ်ၶေႃႈ လဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈတႆးၼႂ်းမိူင်းဝိတ်ႊ ၼၢမ်ႊ။

ၼႂ်းပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်းလဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈတႆး ပွၵ်ႈၵမ်းၼိုင်ႈဢၼ်ၸတ်းမိူဝ်ႈလိူၼ်ပူၼ်ႉမႃးဝၼ်းထိ 29-30/06/2013 တီႈမိူင်းမႄႈႁွင်ႉသွၼ် ၸိုင်ႈထႆးပွတ်းႁွင်ႇၼၼ်ႉ လိူဝ်သေ လၢတ်ႈလွင်ႈပိုၼ်းတႆး၊ ၾိင်ႈထုင်းတႆး၊ လွင်ႈယူႇ လွင်ႈ ၵိၼ်တႆးယဝ်ႉ ယင်းမီးပႃးၽူႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉ လဵပ်ႈႁဵၼ်းဢၼ်ပဵၼ်ပီႈၼွင်ႉၸၢဝ်းထႆး --- ယုတ်ႉတိ မုၵ်ႉတႃဝိၵျတ်ႇ လႆႈ လဵပ်ႈႁဵၼ်းမႃးလၢတ်ႈၼေ လွင်ႈတႆးဢၼ်ထင်ယူႇသဝ်းၼႂ်းမိူင်းဝိတ်ႊၼၢမ်ႊၼၼ်ႉယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈတႃႇတေႁူႉလွင်ႈ တႆးလမ်ၼၼ်ႉလႆႈပၼ်ၶၢဝ်းတေႉတေႉၼႆ။

ယုတ်ႉတိလၢတ်ႈဝႃႈ “တွၼ်ႈတႃႇတေလႆႈႁူႉလွင်ႈတႆးလမ်ၼၼ်ႉ ဢွၼ်တၢင်းလူဝ်ႇႁူႉမေႃလိၵ်ႈ ၵႂၢမ်းတႆးလမ်ၵွၼ်ႇ လႄႈ တူဝ်ၶႃႈၸင်ႇယွၼ်းႁႂ်ႈ ပေႃႈထဝ်ႈတႆးလမ်ၵေႃႉၼိုင်ႈသွၼ်ပၼ်လိၵ်ႈ ၵူၺ်းၵႃႈၵၢမ်ႇႁၢႆႉလႄႈ ပေႃႈထဝ်ႈတႆးလမ် သမ်ႉဢမ်ႇမေႃ လိၵ်ႈထႆး ၵႂၢမ်းထႆးသေ လႆႈၶၢမ်ႇသဵင်ႈၶၢဝ်းယၢမ်းႁဵၼ်းဢဝ်လိၵ်ႈဝိတ်ႊၼၢမ်ႊ ဢွၼ်တၢင်းၵွၼ်ႇ ၸင်ႇ တေၸၢင်ႈ ႁဵၼ်းသွၼ်ဢဝ်လိၵ်ႈတႆးလမ်”ၼႆယဝ်ႉ။







မိူင်းဝိတ်ႊၼၢမ်ႊၼႆႉ တိုၼ်းမီးပေႃႊလသီႊ ၶေႃႈၸုၵ်းမၼ်ႈ ႁဵၼ်းႁူႉၽႃႇသႃႇ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းလႆႈတဵမ်တဵမ်ထူၼ်ႈထူၼ်ႈ လႄႈ လႆႈဢဝ်လိၵ်ႈလၢႆးၸၢဝ်းၶိူဝ်းၽႂ်မၼ်းသွၼ် ၼႂ်းႁူင်းႁဵၼ်းလူင်ၸိုင်ႈၸဵမ်မိူဝ်ႈလႂ်လႂ်မႃး။ ပီႈၼွင်ႉတႆးဢၼ်ယူႇ သဝ်းၼႂ်းမိူင်းဝိတ်ႊၼၢမ်ႊၵေႃႈ ပဵၼ်ၼိုင်ႈ ၼႂ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵိုၵ်းမိူင်းဝိတ်ႊၼၢမ်ႊမိူၼ်ၵၼ်သေ မီးတိုဝ်ႉတၢင်းႁဵၼ်း သွၼ်ဢဝ်လိၵ်ႈတႆး လႆႈလွတ်ႈလွတ်ႈ လႅဝ်းလႅဝ်း။ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းတႆးၼႂ်းမိူင်းဝိတ်ႊၼၢမ်ႊမီးၸမ်ၸမ် 1 လၢၼ်ႉ ပဵၼ်ထိ 3 ၶွင်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ဢၼ်မီးယူႇၼႂ်း မိူင်းဝိတ်ႊၼၢမ်ႊ။ ၵူၼ်းတႆး ယူႇသဝ်းပိုင်ႈဢိင် ၸွမ်းမႄႈၼမ်ႉလဵၵ်ႉလဵၵ်ႉ သေ ႁဵတ်းၵိၼ်ႁႆႈၼႃး ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။

ယုတ်ႉတိသိုပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ ၽွင်းပီ 1954 ၼၼ်ႉ ဝိတ်ႊၼၢမ်ႊ မၵ်းမၼ်ႈ ပိုၼ်ႉတီႈပူၵ်းပွင်တူဝ်ၵဝ်ႇ ၼႂ်းၸဵင်ႇႁွင်ႇ ဝၼ်းဢွၵ်ႇ မီး 3 ပိုၼ်ႉတီႈ ၼႂ်းၼၼ်ႉတႆး မီးႁူဝ်ၵူၼ်းဢၼ်ၼမ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈ လႄႈ တႆးၵေႃႈ လႆႈမီးပိုၼ်ႉတီႈပူၵ်း ပွင်တူဝ်ၵဝ်ႇမႃး၊ ထိုင်မႃး ၼႂ်းပီ 1975 ဝၢႆးသေ ဝိတ်ႊၼၢမ်ႊ ပွတ်းႁွင်ႇတိုၵ်းပေႉသိုၵ်း ဢမႄႊရိၵၢၼ်ႊယဝ်ႉတႆး လႆႈသုတ်းသဵင်ႈ လွင်ႈပိုၼ်ႉတီႈပူၵ်းပွင်တူဝ်ၵဝ်ႇၵႂႃႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈပဵၵ်ႉသမ်ႉဢမ်ႇမီး ပိုၼ်ႉတီႈပူၵ်းပွင်တူဝ်ၵဝ်ႇသေတႃႉ ယွၼ်ႉၼႂ်းပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်းႁပ်ႉႁွင်းဝႆႉ ဢၼ်ဝႃႈထိင်းသိမ်းၾိင်ႈထုင်းလိၵ်ႈလၢႆးၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတူဝ်ၵဝ်ႇလႆႈ လွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်းၼႆၼၼ်ႉလႄႈ ပီႈၼွင်ႉတႆးၼႂ်းမိူင်းဝိတ်ႊၼၢမ်ႊၵေႃႈ မီးတိုဝ်ႉတၢင်းႁဵၼ်းႁူႉလိၵ်ႈလၢႆးတူဝ် ၵဝ်ႇလႆႈတဵမ်တဵမ်ထူၼ်ႈထူၼ်ႈ၊ ပီႈၼွင်ႉတႆးတီႈၼၼ်ႈၵေႃႈ တိုၵ်ႉမေႃတႅမ်ႈ၊ မေႃဢၢၼ်ႇလိၵ်ႈတႆးလႆႈလီလီယူႇၼႆ ယဝ်ႉ။

တူဝ်လိၵ်ႈတႆးၼႂ်းမိူင်း ဝိတ်ႊၼၢမ်ႊ ပဵၵ်ႉသမ်ႉဢမ်ႇလႆႈမၵ်းမၼ်ႈ ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်တေႉတေႉဝႃႈဝႃႈ သေတႃႉ တိုၵ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ႁၵ်ႉႁွမ်ထိင်းသိမ်းဝႆႉပႃး တူဝ်လိၵ်ႈမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇလႄႈ တႅမ်ႈၸွမ်းႁႂ်ႈၶိုတ်းၵၢပ်ႈၶိုတ်းပၢၼ်သေ ဢၢၼ်ႇဢွၵ်ႇ လႆႈ၊ ယွၼ်ႉၼၼ်တူဝ်လိၵ်ႈတႆးၵဝ်ႇၼႂ်းမိူင်း ဝိတ်ႊၼၢမ်ႊၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈၵိုတ်းဝႆႉၼႂ်းပိုၼ်းၵူၺ်း တိုၵ်ႉဢွၼ် ၵၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းၸွမ်း လွင်ႈယူႇသၢင်ႈၵူႈဝၼ်းထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်လႄႈ မိူၼ်ပဵၼ်ၸွမ်းတူဝ်လိၵ်ႈၵိုၵ်းၶိူဝ်းၵူၼ်းယူႇ။ ၵူၺ်း ၵႃႈ ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈပိုၼ်ႉတီႈၼိုင်ႈလႄႈ တီႈၼိုင်ႈဢၼ်မီးသဵင်ဢွၵ်ႇ၊ သဵင်ဢူၺ်ႉဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်ၼၼ်ႉ ပေႃးဢဝ်မႃး တႅမ်ႈပဵၼ်လိၵ်ႈၵေႃႈ တီႈၼိုင်ႈလႄႈ တီႈၼိုင်ႈတေဢမ်ႇၸၢင်ႈမိူၼ်ၵၼ်လႆႈ။ မၢင်တီႈပဵၵ်ႉသမ်ႉလၢတ်ႈၵႂၢမ်း ဢွၵ်ႇ သဵင်မိူၼ်ၵၼ်သေတႃႉ ပေႃးမႃးတူၺ်းလွင်ႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈၸိုင် တေၸၢင်ႈတႅမ်ႈပဵၼ်ထႅင်ႈသဵင်ၼိုင်ႈ ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်။ ပေႃးလၢတ်ႈထိုင်ႁႂ်ႈပွင်ႇၸႂ်ငၢႆႈၵေႃႈ ယၢၼ်ၵၼ်မွၵ်ႈၸႄႈဝဵင်းၼိုင်ႈၵူၺ်း တႅမ်ႈဢွၵ်ႇမႃးဢမ်ႇမိူၼ်ယဝ်ႉဝႃႈၼႆ။

ယုတ်ႉတိ ယင်းလႆႈထၢႆႇၶႅပ်းႁၢင်ႈမႃးၼေ ၼႂ်းပၢင်လဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈတႆး။ တူဝ်လိၵ်ႈၼႂ်းမိူင်းဝိတ်ႊၼၢမ်ႊၵေႃႈ ငၢႆးမိူၼ် လိၵ်ႈတႆးတူဝ်မူၼ်း ဢၼ်ပီႈၼွင်ႉတႆးၼႂ်းမိူင်းတႆး ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်းၵၼ်ယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ပႅၵ်ႇ ၵၼ်ၼၼ်ႉတႄႉ လိၵ်ႈတႆးၼႂ်းမိူင်းဝိတ်ႊၼၢမ်ႊၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးတူၼ်းသဵင်၊ တႅမ်ႈဢွၵ်ႇမႃးတူဝ်ၽႅတ်းမၼ်းၸိူင်ႉ ၼၼ်သေ ၵူၼ်းဢၢၼ်ႇမၼ်းၵေႃႈ ႁူႉဢဝ်ႁင်းၵူၺ်းၼႆယဝ်ႉ။

ႁဵတ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်လႄႈ လိၵ်ႈတႆး ၼႂ်းမိူင်းဝိတ်ႊၼၢမ်ႊ တိုၵ်ႉမီးဢႃယု(ဢသၢၵ်ႈ) သၢႆၸႂ်ယူႇၼႆၼၼ်ႉ --- ယုတ်ႉတိ လၢတ်ႈဝႃႈ ယွၼ်ႉလိၵ်ႈတႆးတီႈၼၼ်ႈ ဢမ်ႇလႆႈမီးဝႆႉၼႂ်းႁူင်းၼေပိုၼ်းၵူၺ်း လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၼႂ်းၸၢတ်ႈပၢၼ် ၵၢၼ်ၵိၼ်ယူႇပီႈၼွင်ႉတႆး ၼႂ်းမိူင်းဝိတ်ႊၼၢမ်ႊ ၵူႈဝၼ်းဝၼ်းၵေႃႈ တိုၵ်ႉဢွၼ်ၵၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းလိၵ်ႈတႆးယူႇ။ တူဝ် ယၢင်ႇမိူၼ်ၼင်ႇ တႅမ်ႈမၢႆၸိုဝ်ႈၵူၼ်းလႄႈ မၢႆမိုဝ်းထိုဝ်၊ တႅမ်ႈမၢႆၸိုဝ်ႈၵူၼ်းထုၵ်ႇၼီႈ၊ တႅမ်ႈမၢႆလွင်ႈတၢင်းဝူၼ်ႉတၢင်း ႁၼ်ထိုင်တူဝ်ၵဝ်ႇဝႆႉၼႂ်းပပ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉ တိုၵ်ႉဢွၼ်ၵၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းလိၵ်ႈတႆးယူႇ။ မိူဝ်ႈၶႃႈထၢမ်ပီႈၼွင်ႉတႆးၼႂ်းမိူင်းဝိတ်ႊ ၼၢမ်ႊဝႃႈ ယွၼ်ႉသင်လႄႈ လႆႈၸႂ်ႉတိုဝ်းလိၵ်ႈတႆးယူႇၼႆၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းၶဝ်တွပ်ႇၶိုၼ်းဝႃႈ “ယွၼ်ႉႁဝ်းပွင်ႇၸႂ်လီလႄႈ သဵင်ဢွၵ်ႇမၼ်းၸႅင်ႈလႅင်းလီ။ ပေႃးဢဝ်လိၵ်ႈပိူၼ်ႈမႃးတႅမ်ႈၸိုင် သဵင်မၼ်းဢမ်ႇဢွၵ်ႇလႆႈ မိူၼ်ဢၼ်ႁဝ်းၶႂ်ႈတႅမ်ႈ ယဝ်ႉၵေႃႈ မၼ်းတေႁၵ်ႉႁွမ်ထိင်းသိမ်းလိၵ်ႈလၢႆးႁဝ်းၵႂႃႇၼႂ်းတူဝ်” ၼႆယဝ်ႉ။

လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၶၢႆၼိူဝ်ႉၼႂ်းၵၢတ်ႇၵေႃႈ တႅမ်ႈမၢႆၸိုဝ်ႈၵူၼ်းထုၵ်ႇၼီႈ ဢၼ်လူဝ်ႇပၼ်ၵႃႈၽၵ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ် လိၵ်ႈတႆးၵူၺ်း၊ ပီႈၼွင်ႉဢူၺ်းၵေႃႉဢူၺ်းသေႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈယူႇလီၵိၼ်ဝၢၼ် သူႇၸႂ်းႁႃၵၼ်ၵေႃႈ ပဵၼ်လိၵ်ႈတႆးၵူၺ်း ၼႆယဝ်ႉ။


ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈလိၵ်ႈလၢႆးၼႆႉ ယုတ်ႉတိ ၽၢၵ်ႇထိုင်ပီႈၼွင်ႉတႆး ၸိူဝ်းဢၼ်ၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ ပၢင်လဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈတႆးၼၼ်ႉ ဝႃႈ “ႁၼ်ၸိူင်ႉၼႆယဝ်ႉ ပီႈၼွင်ႉတႆးဢၼ်ယူႇၼႂ်းမိူင်းထႆးႁိုဝ်၊ တီႈလႂ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ယႃႇပေဢၢႆတႃႇတေတႅမ်ႈလိၵ်ႈတူဝ် ၵဝ်ႇ၊ သမ်ႉဢမ်ႇသင် ႁဝ်းဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်းၵၢၼ် ၼႂ်းၵေႃၾိင်ႈထုင်းသေတႃႉ မွၵ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်းလိၵ်ႈတႆးၼႂ်းၵၢၼ်ၵိၼ်ယူႇ ၵူႈဝၼ်းၵူၺ်း ပဵၼ်ၵၢၼ်ႁၵ်ႉႁွမ်ထိင်းသိမ်းၾိင်ႈထုင်းၵႂႃႇၼႂ်းတူဝ်မၼ်းၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ” ဝႃႈၼႆ။

တႆးၼႂ်းမိူင်းဝိတ်ႊၼၢမ်ႊ ႁဵတ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼေၽၢင်ႁၢင်ႈတူဝ်ၵဝ်ႇ လွင်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇပဵၼ်တႆးၼႆၼၼ်ႉ -- ယုတ်ႉတိ လၢတ်ႈဝႃႈ ၼႂ်းႁူင်းၼေပိုၼ်း သွၼ်ႊလႃႊ တီႈလဵဝ်ၵူၺ်း မီးပပ်ႉလိၵ်ႈတႆးၼမ်ထိုင် 1000 ပပ်ႉ၊ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၽၢႆႇ ၾိင်ႈထုင်းၼႂ်းမိူင်းဝိတ်ႊၼၢမ်ႊ သပ်းလႅင်းၼေဝႃႈ ႁူင်းၼေပိုၼ်းၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈတၢင်ႇတီႈၵေႃႈ ၵဵပ်းပပ်ႉလိၵ်ႈ၊ ၽိုၼ်လိၵ်ႈတႆးဝႆႉ တင်းၼမ်မိူၼ်ၵၼ်။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးမႃးတႅၵ်ႈၼိူင်းၵၼ်တင်း ိုၼ်လိၵ်ႈၵဝ်ႇ ဢၼ်မီးၸွမ်းၼႂ်း တူင်ႇဝူင်းတႆးယူႇယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉၸိုင် ယင်းဢမ်ႇလုမ်းလႃးလီပဵင်းတီႈႁူင်းၼေပိုၼ်း ၼႂ်းမိူင်းဝိတ်ႊၼၢမ်ႊၼၼ်ႉ လူးၵွၼ်ႇၼႆ။ ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ လိၵ်ႈမၢင်ဢၼ် ၵဝ်ႇၵႄႇၼႃႇဢႃးလႃးလႄႈ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈဢၼ်ဢၢၼ်ႇလႆႈမၼ်း မီးမွၵ်ႈ 5 ၵေႃႉၵူၺ်း။ ၼႂ်းပပ်ႉလိၵ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပေႃးမႃးယႅၵ်ႈဢွၵ်ႇပဵၼ်ၵုမ်ႇလႂ်ၵုမ်ႇၼၼ်ႉၸိုင် တေမီးမွၵ်ႈ 5 မဵဝ်း မိူၼ်ၼင်ႇ ၊ ပပ်ႉၽဵင်းၵႂၢမ်း၊ ပပ်ႉပိုၼ်း၊ ပပ်ႉလွင်ႈၼမ်ႉလိၼ်ႁိၼ်ၽႃ၊ ပပ်ႉလိၵ်ႈထမ်းလႄႈ ပေႉတၢင်ႇၵႃႇလႃးၸိူဝ်း ၼႆႉ ၼႆယဝ်ႉ။

ပေႃးလဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်းၸိုင် လိၵ်ႈတႆးဢၼ်လူဝ်ႇတႅမ်ႈမီးထႅင်ႈတင်းၼမ် ဢမ်ႇဝႃႈပၢႆးသႅၼ်ႉ(သၢႆႊ)၊ ပၢႆးယူႇလီ၊ လဵၼ်ႈ ႁႅင်း၊ ၶၢဝ်ႇငၢဝ်းလႄႈ လၢႆလၢႆ လွင်ႈဢၼ်ယင်းပႆႇမီးၽၢႆႇတႆး၊ ပီႈၼွင်ႉတႆး ၸိူဝ်းႁဵၼ်းသုင် မီးပိုၼ်ႉႁူႉပၢႆးမေႃသင်သေ ဢမ်ႇဝႃႈ ထုၵ်ႇလီၵဵပ်းၶိုၼ်းဢဝ်မႃးတႅမ်ႈပဵၼ်ၽၢႆႇတႆး ပိုၼ်ၽေပိုၼ်ႉႁူႉပၢႆးမေႃ ပၼ်ပီႈၼွင်ႉတႆးၸိူဝ်းဢမ်ႇလႆႈၵႂႃႇႁႃ ႁဵၼ်းလိၵ်ႈတၢင်ႇၶိူဝ်း၊ တၢင်ႇမိူင်းၼၼ်ႉ လႆႈႁူႉလႆႈႁၼ်ၸွမ်းယူႇ။

Sourcehttp://www.youthpowermedia.org