လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ယွမ်းႁပ်ႉၶေႃႈတူၵ်းလူင်းၵိုတ်းယိုဝ်းပတ်းပိုၼ်ႉ ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း

Monday, 09 September 2013 17:37 ပၢင်လူင်

ၶေႃႈတူၵ်းလူင်းၵိုတ်းယိုဝ်းပတ်းပိုၼ်ႉၸိုင်ႈမိူင်း ဢၼ်ၸုမ်း WGEC ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈဢွၵ်ႇယုၵ်းယၢင်ႇၼၼ်ႉ ၾၢႆႇလူင်ပွင် ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ ယွမ်းႁပ်ႉၸွမ်းလၵ်းၵၢၼ်။ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵေႃႈ လႆႈတူၵ်းလူင်းမီးဝႆႉ 4 ၶေႃႈ။

ၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်း လႄႈတူဝ်တႅၼ်း RCSS တင်းဢူးဢွင်ႇမိၼ်း လႄႈတူဝ်တႅၼ်းၸုမ်း UPWC တီႈပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်း ၼႂ်းၵဵင်းမႆႇ ဝၼ်းတီႈ 07/09/13 Photo: Nyo Ohn Myint

ပူၼ်ႉမႃးမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 6-7/09/13 မီးပၢင်ၵုမ် ၸုမ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ပိူဝ်ႈတႃႇၵပ်းသၢၼ်ၼႂ်းၵႄႈၵၢင်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း (WGEC) တီႈၼႂ်းၵဵင်းမႆႇ ၸိုင်ႈထႆး။ ၽူႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်ၵုမ်မီး တူဝ်တႅၼ်းႁူမ်ႈတုမ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈယၢင်းၽိူၵ်ႇ (KNU) ၊ ၶွင်ႊသီႊ ဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး (RCSS) တင်းၸုမ်းသုၼ်ၵၢင်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်မၢၼ်ႈ (MPC) ဢၼ်ပဵၼ်ၸုမ်းဢုပ်ႇဢူဝ်း (Technical Team) ၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ။ ၾၢႆႇၸုမ်း MPC တွပ်ႇလၢတ်ႈၼႄလွင်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ယွမ်းႁပ်ႉ (ယုၵ်းယၢင်ႇယူင်ႉၶၢပ်ႈ ဢုပ်ႇဢူဝ်းတၢင်းၵၢၼ်မိူင်း ဢၼ်ၸုမ်း WGEC ၶဵၼ်ႇတႅမ်ႈဝႆႉ) 14 ၶေႃႈပဵၼ်လၵ်းၵၢၼ် ဢၼ်တူဝ်တႅၼ်း KNU တင်း RCSS လႆႈႁူမ်ႈၵၼ်တၢင်ႇၼႄ တီႈပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်း ပူၼ်ႉမႃးမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 23/08/13 တီႈဝဵင်းလူင်တႃႈၵုင်ႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၸုမ်း MPC တၢင်ႇၼႄဝႃႈ ဢၼ်ထုၵ်ႇလႆႈမူၼ်ႉမႄးမီးၼမ်ႉၵႂၢမ်းၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢိၵ်ႇႁူဝ်ယွႆႈမၼ်းၵမ်ႈၽွင်ႈ- ၼႆယဝ်ႉ။

ၵဵဝ်ႇၵပ်း 14 ၶေႃႈ ဢၼ်တၢင်ႇၵႂႃႇၼၼ်ႉ 1.ၵိုတ်းယိုဝ်းပတ်းပိုၼ်ႉတင်းမိူင်း၊ 2.တမ်းဝၢင်းပၵ်းပိူင်တိုဝ်းၵမ်သိုၵ်း (COC)၊ 3.ၸတ်းတင်ႈၶွမ်ႊမတီႊၵိုတ်းယိုဝ်းႁူမ်ႈၵၼ်။ 4.ၸတ်းတင်ႈလုမ်းလွင်ႈငမ်းယဵၼ်ႁူမ်ႈၵၼ်။ 5.တမ်းဝၢင်းတီႈယူႇ ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ။ 6.လွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈတူင်ႉၼိုင်ၵႂႃႇမႃး။ 7.လွင်ႈႁူမ်ႈမိုဝ်းတၢင်း ၵၢၼ်သိုၵ်း။ 8.လွင်ႈၸတ်းတင်ႈ လုမ်းၵပ်းသၢၼ်။ 9.လွင်ႈပၼ်ႁႃတၢင်းပိူင်ၵူၼ်း။ 10.လွင်ႈၵူၼ်းတူၵ်းၶွၵ်ႈ ယွၼ်ႉၵၢၼ်မိူင်း။ 11.လွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈ လွတ်ႈလႅဝ်းၶွင်ၸုမ်း NGOs လႄႈ INGOs  ။ 12.လွင်ႈပၼ်ႁႃတီႈလိၼ်။ 13.လွင်ႈသုၼ်ႇလႆႈၵူၼ်း။ 14.လွင်ႈမၢႆမီႈ လႄႈၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈ။ (မိူဝ်ႈၽွင်းတိုၵ်ႉဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်လွင်ႈ ၵိုတ်းယိုဝ်းယူႇၼႆႉ ယႃႇပေႁႂ်ႈမီးလိူင်ႈဢိင်ဢၢင်ႈ မၢႆမီႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်းသေ တိၺွပ်းၵၼ်)- ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၾၢႆႇၸုမ်း MPC ၵေႃႈ လၢတ်ႈၼႄဝႃႈ- လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵေႃႈ တူၵ်းလူင်းဝႆႉမီး 4 ၶေႃႈ- 1.မၵ်းမၼ်ႈ/ႁပ်ႉႁွင်း ၶေႃႈတူၵ်းလူင်း 33 ၽိုၼ် ဢၼ်လႆႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်းမႃး ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် (ၸၼ်ႉၸႄႈမိူင်း 14 ၽိုၼ် (14 ၸုမ်း) ၸၼ်ႉၸိုင်ႈမိူင်း ႁူမ်ႈတုမ် 19 ၽိုၼ်)။ 2.ဢမ်ႇဢဝ်လိူင်ႈၸွမ်းမၢႆမီႈမူႇၸုမ်းၼွၵ်ႈမၢႆမီႈ။ 3.တေဢုပ်ႇယူင်ႉၶၢပ်ႈ ၵၢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်း တၢင်းၵၢၼ်မိူင်း။ (ပေႃးဢုပ်ႇယူင်ႉၶၢပ်ႈၵၢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းတၢင်းၵၢၼ်မိူင်းယဝ်ႉ)  4.တေသိုပ်ႇဢုပ်ႇ ပၢင်ၵုမ်လူင်ၸိုင်ႈမိူင်း ႁူမ်ႈတုမ်  ႁိုဝ် ပၢင်ၵုမ်ပၢင်လူင်။ [ၸၼ်ႉၸႄႈမိူင်းၼႆႉ ၸုမ်းၵိုတ်းယိုဝ်းလႆႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်း ၸွမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸႄႈမိူင်း။ ၸၼ်ႉၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် လူင်းလၢႆးမိုဝ်းၸွမ်း ၸုမ်းၶိုင်ပွင်လွင်ႈငမ်းယဵၼ် ၸၼ်ႉၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် (UPWC) ။]

ၸုမ်း MPC လႆႈတၢင်ႇၼႄပႃးၶွပ်ႇၶၢဝ်းယၢမ်း ဢၼ်ပဵၼ်ၶေႃႈတၢင်ႇၼႄၶွင်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဝႃႈ- ၵၢၼ်ၵိုတ်းယိုဝ်း ပတ်းပိုၼ်ႉတင်းမိူင်းၼႆႉ လိူၼ်ဢွၵ်ႊထူဝ်ႊၿိူဝ်ႊ 2013 ၼႆႉ ႁႂ်ႈလႆႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်း။ (ၼႂ်းၵႄႈၵၢင်ၼႆႉ တေဢုပ်ႇပႃး ပိူင်တိုဝ်းၵမ်သိုၵ်း COC) ။ ယူင်ႉၶၢပ်ႈၵၢၼ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းတၢင်းၵၢၼ်မိူင်းသမ်ႉ ႁႂ်ႈလႆႈႁဵတ်းသၢင်ႈ ၵႂႃႇၼႂ်းလိူၼ် ၼူဝ်ႊဝႅမ်ႊၿိူဝ်ႊ 2013 တေႃႇထိုင်လိူၼ်မၢတ်ႊၶျ် 2014 (ႁႂ်ႈလႆႈတူၵ်းလူင်းၵၼ်ပၢႆးၼႂ်း 5 လိူၼ်)။ ပၢင်ၵုမ်လူင် ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်သမ်ႉ တေႁဵတ်းၼႂ်းၵႄႈ လိူၼ်ဢေႊပရိူဝ်ႊလ် 2014 တေႃႇထိုင်လိူၼ်မၢတ်ႊၶျ် 2015 ။

ၸုမ်း WGEC  တၢင်ႇလၢတ်ႈၼႄဝႆႉပႃးဝႃႈ-ၵူၼ်းလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၾၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ႁႂ်ႈမီး 4 ၵေႃႉ- 1.ၸွမ်ၸိုင်ႈ၊ 2.ႁူဝ်ပဝ်ႈ သၽႃးၼိူဝ် (သၽႃးၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း)၊ 3.ႁူဝ်ပဝ်ႈသၽႃးလၢင်ႈ (သၽႃးၵူၼ်းမိူင်း)၊ 4.ၽူႈၵွၼ်းသိုၵ်းသုင်သုတ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ။ တၢင်း MPC ဝႃႈ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈသႂ်ႇပႃးၽူႈတၢင်ၼႃႈ (ၽူႈတၢင်ဝႃႈၵႂၢမ်း)သုင်သုတ်း။ ဢၼ်ပဵၼ်ၽူႈႁူႉႁၼ်ၸွမ်း (သၢၵ်ႈသေႇ) ၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈပႃးၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၼႂ်းဝၢၼ်ႈမိူင်း မိူၼ်ၼင်ႇၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ၊ ၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူးလႄႈ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် မူႇၸုမ်း 8888 ၶဝ်။  [ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉၼၼ်ႉ ၽူႈပွင်ၵၢၼ်လူင်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈ ၽွမ်ႉႁူမ်ႈ (UN) ၿၼ်ႊၶီႊမုၼ်ႊ ၵေႃႈတိုၼ်းႁပ်ႉပၢၵ်ႇ/ ပၼ်ၶေႃႈၵိၼ်ၵႅၼ်ႇဝႆႉဝႃႈ တေမႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၸွမ်း။]

ဢူးဢွင်ႇမိၼ်းၵေႃႈလၢတ်ႈဝႃႈ- မိူဝ်ႈလဵဝ် ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၸိူဝ်းၵိုတ်းယိုဝ်းမီး (14) ၸုမ်း၊ ဢၼ်ပႆႇတူၵ်းလူင်းၵၼ်လႆႈမီး 2 ၸုမ်းၶၢင် (KIO/KIA) တင်းၸုမ်းတဢၢင်း (PSLF/TNLA) ။ ၼႂ်း 14 ၸုမ်း ၸိူဝ်းတူၵ်းလူင်းၵိုတ်းယိုဝ်းၵၼ်ၼႆႉ လႆႈယင်ႇသဵင်တူၺ်းၵူႈတီႈတီႈ လႆႈႁၼ်ဝႃႈ 10 ၸုမ်း ႁၼ်လီပိူဝ်ႈတႃႇ လူင်းလၢႆးမိုဝ်းၵိုတ်းယိုဝ်းပတ်းပိုၼ်ႉၸိုင်ႈမိူင်း၊ ၸိူဝ်းပႆႇတူၵ်းလူင်းၵိုတ်း 4 ၸုမ်းၵူၺ်း။

ပူၼ်ႉမႃးမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 15/08/13 ဢူးလႃႉမွင်ႇသူၺ်ႇ ၵေႃႈလၢတ်ႈဝႃႈ- ၸုမ်းၸိူဝ်းဢၼ်ပႆႇလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၵိုတ်းယိုဝ်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ (တူဝ်ယၢင်ႇမိူၼ်ၼင်ႇ ၶၢင်) ၶႂ်ႈမႃးႁူမ်ႈႁူႉႁူမ်ႈႁၼ်ၸွမ်းၵူၺ်း၊ ၶႂ်ႈမႃးလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵူၺ်းၵေႃႈ ႁဝ်းၶႃႈႁပ်ႉယူႇ။ ဝၢႆးၼႆႉမႃး သင်ဝႃႈထတ်းသၢင်တူၺ်းသေႁၼ်လီဝႃႈ ထုၵ်ႇလႆႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်းဝၢႆးလိုၼ်းၼႆၵေႃႈ ႁဝ်းၵေႃႈႁပ်ႉယူႇ- ဝႃႈၼႆ။

တူဝ်တႅၼ်း RCSS တၢင်ႇလၢတ်ႈဝႆႉတီႈပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်း တီႈတႃႈၵုင်ႈ ဝၼ်းတီႈ 23/08/13 ဝႃႈ- ပေႃးဝႃႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ႁဵတ်းလွင်ႈၵိုတ်းယိုဝ်းပတ်းပိုၼ်ႉၸိုင်ႈမိူင်းၸိုင် တေဢမ်ႇလႆႈၸူးဢဝ်မူႇၸုမ်းၸိူဝ်းၵိုတ်းယိုဝ်းဝႆႉၵူၺ်း၊ ႁႂ်ႈလႆႈပႃးၵူႈမူႇ ၵူႈၸုမ်း၊ ယႃႇႁႂ်ႈလႆႈၵိုတ်းလိူဝ်သေၸုမ်း။ ၼွၵ်ႈသေၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ်ၵူႈၾၢႆႇၾၢႆႇတေႁၼ်လီ/ယွမ်းႁပ်ႉၼၼ်ႉၵေႃႈ ၼႂ်းၶေႃႈတူၵ်းလူင်းၼႆႉ တေလႆႈပႃးႁူဝ်ၶေႃႈသင်ထႅင်ႈလၢႆလၢႆၵေႃႈ တေလႆႈဢုပ်ႇဢူဝ်းပႃး။ ဢၼ်တေလႆႈပႃး မိူၼ်ၼင်ႇ ပေႃးလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၵိုတ်းယိုဝ်းၵၼ်ယဝ်ႉ တေလႆႈသိုပ်ႇဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၢၼ်မိူင်းၵႂႃႇ။ ၼွၵ်ႈသေၼၼ်ႉ မၢႆမီႈမတ်ႉတႃ 17/1 ၸိူဝ်းၼႆႉ ယႃႇႁႂ်ႈလႆႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉ ၸိူဝ်းမႃးဢုပ်ႇဢူဝ်းလွင်ႈငမ်းယဵၼ်၊ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ တေလႆႈဢုပ်ႇဢူဝ်းပႃး- ၼႆယဝ်ႉ။

ပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်းတီႈတႃႈၵုင်ႈ ပူၼ်ႉမႃးမိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 23/08/13 ၼၼ်ႉ တူဝ်တႅၼ်းၾၢႆႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းမီး ၸုမ်းၾၢႆႇဢုပ်ႇဢူဝ်း လွင်ႈငမ်းယဵၼ် RCSS/SSA ၸဝ်ႈသိုၵ်းလူင်ၸၢႆးလႃႉ တင်း ၸဝ်ႈသိုၵ်းၸၢႆးငို်ၼ်း၊ ႁူမ်ႈ 2 ၵေႃႉ။ တူဝ်တႅၼ်း KNU သေႃးၵွႆႇထူးဝိၼ်း (ၽူႈၼမ်းၼႂ်း) ၊ သေႃးထူးထူးလေး (ၽူႈၵိူဝ်းၵုမ်) ၊ တႃးတူဝ်းမူဝ်း ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ ၾၢႆႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၻွၵ်းတိူဝ်လျႅင်ႇမူင်း သႃၶူင်း၊  ၾၢႆႇတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ၼေႃႇသၢၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ။ တူဝ်တႅၼ်းၾၢႆႇ MPC ဢူးလႃႉမွင်ႇသူၺ်ႇ၊ ၻွၵ်းတိူဝ်ႊမိၼ်းၸေႃႇဢူး၊ ၻွၵ်းတိူဝ်ႊၵျေႃႇယိၼ်ႇလၢႆႇ၊ ဢွင်ႇၼၢႆႇဢူး၊ ၵျေႃႇၸူဝ်းလၢႆႇ၊ ၺူဝ်ႇဢူင်းမိၼ်ႉ၊ ရီႊပႅၵ်ႊၶိူဝ်ႊ၊ ၵျေႃႇသၢၼ်းဢူး။

ပိူဝ်ႈတႃႇဢွၵ်ႇမႃး ၽိုၼ်ယုၵ်းယၢင်ႇၶေႃႈတူၵ်းလူင်းၵိုတ်းယိုဝ်းပတ်းပိုၼ်ႉၸိုင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ ၸုမ်းၽူႈတႅၼ်း KNU တင်း RCSS ဢိၵ်ႇ MPC တေသိုပ်ႇဢုပ်ႇၵၼ်ၼႂ်းဝူင်ႈၼႆႉ- လႆႈႁူႉၼင်ႇၼႆ။

Souecrhttp://www.panglong.org